CAPSI

CAPSI

in Ludo Latrunculorum, loculi sunt lineis distincti, in quibus calculi statuuntur, alias carceres, et mandrae, et septa, Graece χαρακώματα. In Tesserarum lusu, lineae sic dicuntur et scripta, per quae calculi currunt, κάσοι, pro κάψοι, apud Iohannem Antioch. περὶ Α᾿ρχαιολόγ. quae vox Latina plane est et parietem craticium aut vallum, aut septem significat. Hinc capsus in plaustro, quem Graeci πείρινθον vocant: et capsum animalium, pro septo vel stabulo, apud Velleium; recentior aetas Latinorum sudem dixit: Sed verins est, cassum pro capsum, ex more loquendi, quem infima Latinitas habuit, manavisse. Sic cassetam pro capseta, h. e. parva capsa, Galli vulgo dicunt; et cassam alicuius Sancti, pro capsa. Inde igitur καςςοὶ Graecis, pro καψοὶ, loculamenta calculorum in tabula: quae et puncta et scripta et lineae dicebantur, et γραμμικαὶ χῶραι Graecis et γραμμαὶ. Huiusmodi autem capsos XII. tabula lusoria habuit, in quibus calculi collocabantur et per quos vatie, secundum tesserarum iactum, movebantur: unde ποικιλότευκτον θέσιν calculorum vocat Agathias Epigramm. in tabulam Zenonis;

Τοίη ποικιλότευκτος ἕλεν θέσις,

i. e. ordo, uti nominavit Quintilianus: Repetitô totius certaminis ordine, quô datô errâsset, recordatus. Aristaenerus ποικίλας μεταςτάσεις τῶ ψήφων dixit, Ep. 23. l. 1. Atque in his dabantur calculi; hoc enim verbum proprium calculorum, sicut iaci tesserarum: Quotiescumque autem aliquis calculum dedisset, et mox paenitentiâ ductus datum reducere ac revocare vellet, licebat hoc ei facere, modo fieri concederet is, quîcum ludebat. Cicero, Ita tibi concedo, quod in duodecim Scriptis olim, ut calculum reducas, si te alicuius dati paenitet: Graeci ἀναθέςθαυ ψῆφον, et simpliciter ἀναθέςθαι, dixerunt, etc. Vide Salmas. ad Vopisc. in Proculo c. 13. At Capsum Ecclesiae, apud Gregorium Turonens. Histor. l. 2. c. 14. Habet (haec Basilica) in longitudine pedes 155. in latum 60. habet in altum usque ad cameram pedes 45. fenestras in altario 32. in capso 20. columnas 41. in toto aedificio fenestras 52. columnas 120. etc. Carolo du Fresne est ea aedis sacrae pars, quae retro altare est et editior olim erat, Capitium quoque appellata, unde capsum formatum videtur. Mansit dein appellatio patti illi, in qua Altare, praesertim iis in Templis, in quibus Capitium editius non erat. Caput Ecclesiae eam partem vocat Helgaudus in Roberto Rege; Aliique. Vide praefatum Car. du Fresne in Glossar. et de voce capsum quaedam infra in Clabulare.